ΤΟ ”ΟΡΑΤΟ” ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΑΝΤΙΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΟ ”ΑΟΡΑΤΟ” ΧΕΡΙ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

(Αναδημοσιεύω άρθρο από τις αρχές του 2013, όταν ξεκινούσε τα βήματά της η “κοινωνία αξιών”, το οποίο παραμένει επίκαιρο και συναρτάται με την καινοτόμο θέση της “κοινωνίας αξιών” για ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ!!!)

Ένα από τα βασικότερα ζητήματα της πολιτικής με άμεσο οικονομικό, περιβαλλοντικό και συνολικά κοινωνικό αντίκτυπο, είναι η σχέση του κράτους με την επιχειρηματικότητα και συνακόλουθα με τις εταιρείες. Σε όλο τον κόσμο διαπιστώνεται ένα σφιχταγκάλιασμα πολιτικών και κομμάτων με τις εταιρείες, κυρίως για λόγους χρηματοδότησης και ιδιοτελών συμφερόντων, εις βάρος του οικονομικού, ηθικού και τελικά κοινωνικού περιβάλλοντος. Πολλές μάλιστα μεγάλες εταιρείες επηρεάζουν προς όφελός τους τις πολιτικές αποφάσεις.

Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers όμως και την οικονομική κρίση που πυροδοτήθηκε, η τάση που δημιουργείται σήμερα σε όλον τον Δυτικό κόσμο είναι να αυξάνονται οι έλεγχοι και οι ρυθμίσεις στις εταιρείες. Τα κράτη αναθεωρούν βάναυσα εν πολλοίς την σχέση τους με αυτές.

Δύο είναι τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν αυτήν την σχέση:
1) Τα εταιρικά σκάνδαλα: Η τάση προς την απάτη ήταν και θα παραμείνει πρόβλημα για τις εταιρείες, ιδίως σε περιόδους ραγδαίας ανόδου του χρηματιστηρίου. Το πρόβλημα επικεντρώνεται στο εάν τα έμμισθα διευθυντικά στελέχη θα αποδειχθούν άξια εμπιστοσύνης για να υπηρετήσουν τα συμφέροντα των μετόχων με σύννομο και δεοντολογικό τρόπο. Η σύννομη και δεοντολογική λειτουργία των επιχειρήσεων αποδεικνύεται στη πράξη, ότι είναι προς το συμφέρον των μετόχων.
2) Η εταιρική ευθύνη σε σχέση με την κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη:
– Η μία αντίληψη θεωρεί ότι οι εταιρείες φέρουν ευθύνη μόνο έναντι των μετόχων. Αυτή η αντίληψη βρίσκεται σήμερα σε υποχώρηση σε όλο τον κόσμο.
– Αλλά και η κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη υποχωρεί. Οι εταιρείες σήμερα στην Ευρώπη, από την Γερμανία ως την Ελλάδα αλλά και στις χώρες του πάλαι ποτέ κομμουνιστικού κόσμου, προσπαθούν να ανατρέψουν το εργασιακό καθεστώς καταφανώς σε βάρος των εργαζομένων , να μειώσουν τη συμμετοχή τους στις κοινωνικές τους υποχρεώσεις και να υποβαθμίσουν τις περιβαλλοντικές ευθύνες τους. Τα συνδικάτα εμφανίζονται αδύναμα να αντιδράσουν αφού έχασαν πολλή από την δύναμη του παρελθόντος. Ως αποτέλεσμα βλέπουμε σε αρκετές χώρες πολύ χαμηλούς μισθούς, άνοδο της εποχιακής, της ευκαιριακής και της ανασφάλιστης εργασίας, κατακόρυφη άνοδο της ανεργίας, σημαντικές υστερήσεις στις ασφαλιστικές καλύψεις των εργαζομένων και στασιμότητα αν όχι οπισθοδρόμηση στις περιβαλλοντικές μέριμνες . Το ίδιο συμβαίνει και στην Ιαπωνία αλλά και στην Κίνα όπου ιδιωτικοποιημένες εταιρείες επιχειρούν να απαλλαγούν από τις κοινωνικές υποχρεώσεις που τους είχε επιβάλλει το κράτος.

ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΤΗΝ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΣ ΛΥΣΟΥΜΕ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Δεν θα πρέπει όμως παρά τα όσα κρίσιμα ζητήματα προαναφέρθηκαν, να δούμε τις εταιρείες σαν πρόβλημα αλλά σαν μια τεράστια δυνατότητα που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο ολόκληρο.
Το γεγονός ότι υπάρχουν πολλά παθογενή στοιχεία στην οικονομική λειτουργία τους δεν οφείλονται μόνο σε αυτές, αλλά κυρίως στο σύνολο της λειτουργίας του πολιτικο-οικονομικού περιβάλλοντος στα διάφορα κράτη. Θα πρέπει συνεπώς να αναγνωρίσουμε τα προβλήματα, να δούμε τα δυναμικά στοιχεία, να ερευνήσουμε τις τάσεις που δημιουργούνται σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο για την επιχειρηματικότητα και να προσπαθήσουμε να τα διορθώσουμε.

Ας σταματήσουμε να δαιμονοποιούμε την επιχειρηματικότητα και τις εταιρείες για τα δεινά της οικονομικής μας κατάστασης.
Η εταιρεία αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και κληροδοτήματα της Δύσης σε όλο το κόσμο. Η επιτυχία της ως μορφή οργάνωσης εδράζεται οπωσδήποτε στο ανήσυχο πνεύμα, στην δημιουργικότητα και στον ανταγωνισμό, στην προαγωγή της τεχνολογίας και στις φιλελεύθερες αρχές της. Πέραν της συνεισφοράς τους στην οικονομία του κράτους με την βελτίωση της παραγωγικότητας και την πρόοδο της τεχνολογίας, συνεισέφεραν πολλά περισσότερα στην κοινωνία. Πχ. Μία εταιρεία που παράγει ζώνες ασφαλείας για τα αυτοκίνητα, μας έμαθε και να τις φοράμε και πολλές ανθρώπινες ζωές σώζονται από αυτήν την προσπάθεια.
Οι εταιρείες έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται και να ενσωματώνουν τις κοινωνικές αλλαγές στις δράσεις τους. Η παραγωγή ζωτικών προϊόντων, η μείωση του κόστους τους και οι καινοτομίες, πέραν του ότι αλλάζουν την φυσιογνωμία της κοινωνίας, ανατρέπουν τις παλιές κοινωνικές ιεραρχίες και βελτιώνουν την συνολική παραγωγικότητα μίας κοινωνίας μεταβάλλοντας τον ρυθμό ζωής. Η τάση αυτή των εταιρειών θα συνεχίσει να εξελίσσεται προκαλώντας ρήξεις με το παρελθόν που θα μας επηρεάζουν καθοριστικά.

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η έννοια της επιχειρηματικότητας είναι μια από τις πιο ζωτικές έννοιες στην Ελλάδα της κρίσεως σήμερα. Η αιχμή του δόρατος σε αυτήν την επιχειρηματικότητα είναι οι εταιρείες, μικρές και μεγάλες. Οι μεγαλύτερες ιδίως, έχουν δυσφημισθεί πολύ από την αριστερή ρητορική . Κατηγορούνται για πολλά δεινά για τα οποία δεν ευθύνονται οπωσδήποτε, χωρίς μάλιστα να τους αναγνωρίζεται η σημαντική προσφορά τους στην ανάπτυξη, στην οικονομία και στην ίδια την εξέλιξη και βελτίωση της ζωής μας.
Στην Ελλάδα σήμερα οι εταιρείες κινδυνεύουν να πέσουν σε καθεστώς αρτηριοσκλήρωσης. Στο σύγχρονο ανταγωνιστικό οικονομικό περιβάλλον η επιχειρηματικότητα χρειάζεται μια μορφή εταιρείας που να είναι απαλλαγμένη από την ασφυκτική κρατική παρέμβαση, από ιεραρχικές γραφειοκρατικές δομές, και να παρουσιάζει μεγάλη ικανότητα προσαρμογής με μια οργάνωση λιτή και ευέλικτη. Οι κρατικοί έλεγχοι στο βαθμό που είναι αναγκαίοι, πρέπει να ενισχύουν την υγιή ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Το αντι-επιχειρηματικό θεσμικό πλαίσιο μαζί με την έλλειψη επενδυτικών κεφαλαίων που υπάρχει δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως μηχανισμός αναζωογόνησης της επιχειρηματικότητας και της οικονομίας.

Σήμερα το σημαντικότερο πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι τόσο τι προβλήματα προκαλούν οι εταιρείες στο κράτος, αλλά τι προκαλεί το κράτος στις εταιρείες.
Το ”ορατό χέρι” του κράτους αντικατέστησε βάναυσα, το ”αόρατο χέρι” της αγοράς.

Στέλιος Φενέκος

Πρόεδρος της ”κοινωνίας αξιών”