“κοινωνία αξιών”, ένα κόμμα με πολιτική ιδεολογία

Από τη πρώτη στιγμή που δημιουργήθηκε η “κοινωνία αξιών”, εργασθήκαμε πολύ για να διαμορφώσουμε μία σύγχρονη, δυναμική και ρεαλιστική ιδεολογία, που να εκφράζει συνάμα τα κοινωνικά και τα ατομικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων. Να καλύπτει, δηλαδή, τις ανάγκες και επιθυμίες του ατόμου, σε αρμονική και δημιουργική σχέση με την κοινωνία. Καταλήξαμε ότι αυτή η ιδεολογία είναι ο ”κοινωνικός φιλελευθερισμός” ως βάση, που τον μετ-εξελίξαμε, ώστε να έχει ως πολιτικό υποκείμενο τον “άνθρωπο – πολίτη”.

Προσπαθώντας να επεξηγήσω απλοποιημένα: Στην Κομμουνιστική/Σοσιαλιστική ιδεολογία, υποκείμενο της πολιτικής της είναι η “κοινωνική τάξη’’.
Στην Φασιστική /Εθνικοσοσιαλιστική /Εθνικιστική ιδεολογία, υποκείμενο της πολιτικής της είναι “το έθνος, η φυλή”.
Στον Φιλελευθερισμό το υποκείμενο της πολιτικής του είναι “το άτομο”.

Όλες οι παραπάνω πολιτικές ιδεολογίες εμφανίζουν σημαντικές αντινομίες, όπως είναι η “τυραννία’’ της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, μέσω των κοινωνικών τάξεων, ή ο “γιγαντισμός’’ και η ανισορροπία που δημιουργείται στην ανάπτυξη του ατόμου εις βάρος της κοινωνίας, την οποία εκμεταλλεύεται και οφείλει την ανάπτυξη του. Καθώς και τα εκρηκτικά αδιέξοδα του εθνικιστικού /φυλετικού διαχωρισμού, που εκτός του απομονωτισμού και της αντιπαλότητας, δημιουργούν εκατόμβες θυμάτων και κρεματόρια.

Υποκείμενο της πολιτικής μετα-ιδεολογίας, της “κοινωνίας αξιών’’ δεν είναι η τάξη, η φυλή ή το άτομο, αλλά ο “άνθρωπος – πολίτης” με την έννοια της “ύπαρξης”, που ζει τη ζωή του ως κοινωνικό και πολιτικό ον.

Ως “άνθρωπος” έχει φυσιοκρατικά, ανθρώπινα δικαιώματα και ως “πολίτης”, που ζει σε μία κοινωνία, έχει συμβατικά δικαιώματα και υποχρεώσεις. Αυτός ο διττός ρόλος που προκύπτει από τον μετασχηματισμό του “ανθρώπου” σε ενεργό “άνθρωπο – πολίτη” μπορεί να δώσει όραμα και ελπίδα σε μία “κοινωνία πολιτών”, με συνείδηση, συμμετοχή, αξίες, και νέο πολιτικό πολιτισμό.

Μόνο έτσι θα μπορέσει αυτός ο “άνθρωπος – πολίτης”, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο, να διαμορφώσει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες ώστε να μπορέσει να “υπάρξει” αποτελεσματικά και αρμονικά για μία καλύτερη ζωή.

Με βάση αυτήν την ξεχωριστή αντίληψη για το πολιτικό υποκείμενο της ιδεολογίας μας, η “κοινωνία αξιών” εκφράζει σήμερα μία σύγχρονη, ρεαλιστική ριζοσπαστική ιδεολογία, στον αντίποδα των ξεπερασμένων και αναποτελεσματικών πολιτικών, αλλά και των α-πολιτικών επικοινωνιακών επινοήσεων!

Οι αρχές και οι αξίες πάνω στις οποίες στηρίζεται αυτή η μετα-ιδεολογία είναι:
• Οι αρχές του κοινωνικού φιλελευθερισμού, όπως:
– Το “κοινό καλό”,
– Η ισορροπία “θετικής και αρνητικής θεώρησης της ελευθερίας”.
– Η “ισότητα των ευκαιριών για όλους” που είναι ευθύνη του κράτους μαζί με την δημιουργία ευνοϊκού πεδίου και για “ισότητα αποτελεσμάτων”.
– Η δυνατότητα του κράτους να παρεμβαίνει “υπέρ των μη προνομιούχων”.
• Ο “ριζοσπαστικός” χαρακτήρας στις προτάσεις, στις λύσεις και στις δράσεις.
• Ο “κινηματικός” χαρακτήρας που πρέπει να διατηρηθεί για να μη γίνει η “κοινωνία αξιών” μέρος του κατεστημένου συστήματος.
• Η “κοινωνική δικαιοσύνη” και “ακριβοδικία”. Χωρίς αυτές τις αρχές δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματικότητα στις ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις.
• Οι σταθερές πολιτιστικές και πνευματικές αξίες που κληρονομήσαμε.
• Η “πατρίδα”, ως ένα από τα βασικά στοιχεία διαμόρφωσης της ιδεολογίας.
• Η αρχή “Σκέψου Ευρωπαϊκά-Δράσε για την Ελλάδα”, με διάκριση του σκληρού πυρήνα κυριαρχικών δικαιωμάτων που δεν εκχωρούνται και της μαλακής περιφέρειας δικαιωμάτων που μπορούν να εκχωρηθούν για την Ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Οικονομία: Ιδιαίτερα για την οικονομία οι προσπάθειες μας στηρίζονται σε αξίες και διέπονται από το πνεύμα ενός πολυδιάστατου, καθολικού εκσυγχρονισμού. Η οικονομία είναι μία μόνο από τις συνιστώσες της κοινωνικής ζωής, δεν μπορεί να είναι μια αυθύπαρκτη μονότονη λειτουργία, αλλά πρέπει να υποστηρίζει ένα ευρύτερο σκοπό, την “κοινωνική και την ατομική ευημερία”. Η ‘’κοινωνία αξιών’’ αντιτίθεται στην “λογιστική μικρο-διαχείριση” που κυριαρχεί στη συγκυβέρνηση και οδήγησε στη συρρίκνωση της οικονομίας και στον εκτροχιασμό της ανεργίας.

Στα πλαίσια αυτά η κοινωνία αξιών έχει ξεκάθαρες θέσεις για την οικονομία, την λειτουργία των αγορών και το ρόλο του κράτους. Οι αγορές πρέπει να λειτουργούν χωρίς τη επίδραση των παραγόντων που τείνουν να τις χειραγωγήσουν:
• Την καταχρηστική παρεμβατικότητα του κράτους, που εκδηλώνεται κυρίως με την υπερ-φορολόγηση, την υπερ-ρύθμιση και τη γραφειοκρατία.
• Τις μονοπωλιακές πρακτικές, τα ολιγοπώλια του ιδιωτικού αλλά και του δημόσιου τομέα, τα καρτέλ, τους κερδοσκοπικούς κολοσσούς, που συνήθως διαπλέκονται με το κράτος και το υποτάσσουν στη θέλησή τους, εμποδίζοντας τη διάχυση της ανάπτυξης και την αυτοτροφοδοτούμενη αναπτυξιακή δυναμική.
• Στο επίκεντρο της πολιτικής της είναι, η διασφάλιση ενός υγιούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, προσανατολισμένου προς την ανάπτυξη της οικονομίας, ενεργητική ενίσχυση των παραγωγικών στρωμάτων και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της κοινωνίας, και το μοχλό της αυτοτροφοδοτούμενης ανάπτυξης.

Κράτος: Οι θέσεις της “κοινωνίας αξιών” είναι σαφείς για το ρόλο του κράτους:
• Το κράτος πρέπει να είναι αποτελεσματικό (όχι μεγάλο), να αναδιανέμει τις ευκαιρίες, να μην διευρύνει τον παραγωγικό του ρόλο, να βελτιώσει τον ελεγκτικό του, αποτρέποντας τις μονοπωλιακές καταστάσεις. Αυτός είναι ένας “ήπιος παρεμβατισμός” που έχει ως σκοπό να εξουδετερώσει τις στρεβλώσεις της αγοράς και να απελευθερώσει τη δημιουργικότητά της. Δεν υποκαθιστά τη λειτουργία της αγοράς και δεν δημιουργεί νέες στρεβλώσεις.
• Διαχωρίζει την ρύθμιση που είναι χρήσιμη, προλαμβάνει και καταργεί τις στρεβλώσεις, από την υπερβολική ρύθμιση που είναι επιζήμια, γιατί δημιουργεί στρεβλώσεις και επιχειρηματική ασφυξία.
• Το κράτος δεν είναι αντίπαλος ή διώκτης του μεγάλου κεφαλαίου, και των μεγάλων ξένων επενδυτικών κεφαλαίων, αλλά τα ελέγχει ώστε να είναι σύννομα, ώστε να μην λειτουργούν ασφυκτικά για την κοινωνία, την επιχειρηματική δραστηριότητα της υπόλοιπης οικονομίας, τις μικρότερες και πιο διασπαρμένες οικονομικές μονάδες.

Ριζοσπαστισμός: Στο σύνολο της διαμορφωμένης ιδεολογίας της, η “κοινωνία αξιών”, ενστερνίζεται επίσης την αντίληψη της “ριζικής εναντίωσης” στο παθογενές σύστημα. Ο “Ριζοσπαστισμός” αυτός εμπεριέχει μεν τη ρήξη με το κατεστημένο, με τις νόρμες και τα στερεότυπα του παρελθόντος. Δεν ταυτίζεται όμως με τις επαναστατικές ιδέες που επιδιώκουν να ανατρέψουν βίαια ή λιγότερο βίαια το κατεστημένο. Η ιδέα της επανάστασης ποτέ δεν ήταν το καθοριστικό χαρακτηριστικό του ριζοσπαστισμού. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήταν πάντα η ο προοδευτισμός, η τόλμη του για την καινοτομία, την εξωστρέφεια, την τεχνολογία και την ώθηση προς τα εμπρός.

Η αποδόμηση από τη ρίζα τους, των παλαιών, και μη αποτελεσματικών, πρακτικών, δημιουργεί μεν μία συνολική τάση για ριζικές αλλαγές, απαιτεί όμως τον απόλυτο έλεγχο των αλλαγών αυτών, ορθολογικά και με συγκεκριμένους στόχους, αποτελέσματα και χρονοδιαγράμματα. Που να εφαρμοσθούν από τους καλύτερους Έλληνες ανά τομέα, με ένα νέο πρότυπο διακυβέρνησης, απαλλαγμένο από κάθε κομματικό χαρακτήρα.

Μόνο έτσι μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά ο σταθερός και συνεχής μετασχηματισμός του πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας ολόκληρης, σε περιβάλλον κοινωνικής δικαιοσύνης, με παραγωγή νέων ιδεών και σταθερή πρόοδο.

Κοινωνική / Κοινοτική Οικονομία: Σημαντική παράμετρος στο πρόγραμμα για την οικονομία της “κοινωνίας αξιών” αποτελεί και η “κοινωνική / κοινοτική οικονομία”.
Οι καλές πράξεις προς τους συνανθρώπους μας και οι αφιλοκερδείς δράσεις, προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, θεωρούνται μέχρι σήμερα ως ξεχωριστές, ατομικές δραστηριότητες, με έντονα συναισθηματικά στοιχεία. Τα περισσότερα κόμματα και η κυβέρνηση στη ρητορική τους αλλά και στην πράξη, αρέσκονται και τους βολεύει, να τις θεωρούν ως πράξεις φιλανθρωπικού ακτιβισμού, για να αποφύγουν υποχρεώσεις και ευθύνες ευρύτερου σχεδιασμού.

Πέραν των φιλανθρωπικών δράσεων, όμως, μεταξύ της αγοράς με υποκείμενο τα ιδιωτικά αγαθά και του κράτους με υποκείμενο τα δημόσια αγαθά, υπάρχουν πολλές μορφές κοινωνικών/κοινοτικών δραστηριοτήτων σε υπηρεσίες και στη παραγωγή, που παράγουν “κοινά αγαθά” για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης σε κοινοτικό/συνοικιακό επίπεδο.

Αυτές οι δραστηριότητες προέρχονται από συλλογικές πρωτοβουλίες ανθρώπων, οργανισμών, ομίλων, συλλόγων, ενώσεων, επιχειρήσεων, ΜΚΟ αλλά και από οργανωμένες υπηρεσίες κοινωνικής αλληλεγγύης (εκκλησία, δημοτικές υπηρεσίες, κρατικές υπηρεσίες). Όλες αυτές οι δραστηριότητες συνιστούν τον τρίτο κλάδο της οικονομίας, την “κοινωνική / κοινοτική οικονομία”.

Στα πλαίσια της “κοινωνικής / κοινοτικής οικονομίας”, μπορούν να ενταχθούν και οι δράσεις κοινωνικής εταιρικής ευθύνης που μπορούν να λειτουργήσουν συνεργατικά με πολλαπλάσια αποτελέσματα με τις λοιπές κοινωνικές και κοινοτικές δράσεις.

Τις πρωτοβουλίες αυτές, η επίσημη πολιτική οικονομία είναι ανίκανη να τις αντιληφθεί, να τις μετρήσει και να τις αξιοποιήσει μέχρι σήμερα. Πολλές φορές μάλιστα το θεσμικό πλαίσιο λειτουργεί εις βάρος τους, λόγω της καχυποψίας των κρατικών αρχών, που προκύπτει από την υστερόβουλη εκμετάλλευση που γίνεται από τους “επιτήδειους” και από την αδυναμία κρατικού ελέγχου.

Σήμερα, σε περιοχές που αλλάζουν και επιτελείται ένας κοινωνικός μετασχηματισμός, όπως π.χ. στα Πατήσια, στη Κυψέλη, σε πολλές επαρχιακές πόλεις, είναι αναγκαία η συνεργασία και ο συντονισμός όλων αυτών των δράσεων για καλύτερα αποτελέσματα. Η “κοινωνία αξιών” θεωρεί αναγκαία αυτή τη συνεργασία και έχει εντάξει στο πρόγραμμά της τις προτάσεις της για τον συντονισμό όλων αυτών των δράσεων. Στην πράξη μάλιστα αυτο-συντονίζεται και προτιμά να εντάξει τις δράσεις ακτιβισμού των μελών της στις συλλογικές δράσεις άλλων φορέων που έχουν τη κατάλληλη οργάνωση και κάνουν καλύτερα τη δουλειά, διαφέροντας κι εδώ από τις υστερόβουλες και ενίοτε γραφικές επικοινωνιακές “φανφάρες” άλλων κομμάτων.

Εν κατακλείδι, βασικό στοιχείο της πολιτικής κουλτούρας της “κοινωνίας αξιών” είναι η σαφήνεια της ιδεολογίας και των θέσεων σε όλα τα θέματα, χωρίς αοριστίες, υπεκφυγές και εύκολους καταγγελτικούς αφορισμούς. Ιδεολογίας και θέσεων που μετασχηματίζονται σε ολοκληρωμένο πρόγραμμα, με συγκεκριμένα μέτρα και στόχους, ανά τομέα, και με βασικά κριτήρια την καταλληλότητα, τον ρεαλισμό, την εφικτότητα και την αποτελεσματικότητα.

Στέλιος Φενέκος, Αντιπρόεδρος της “κοινωνίας αξιών”