Διάλογος για το τι φταίει στους εξοπλισμούς και κυρίως για το τι πρέπει να γίνει ώστε να μην επιτραπεί ξανά στην διαφθορά να διαλύσει τα πάντα έχει ξεκινήσει με αφορμή τα όσα αποκαλύπτονται. Ο διάλογος που γίνεται μέσα από το Onalert ξεκίνησε με την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του πρώην νομικού συμβούλου του ΥΠΕΘΑ Δημοσθένη Μπακόπουλου, συνεχίστηκε με το άρθρο απόστρατου ανώτατου στρατιωτικού και σήμερα συνεχίζεται με το άρθρο ενός ανθρώπου που είχε τολμήσει και είχε εκφράσει θέση και άποψη όταν ακόμη ήταν εν ενεργεία αξιωματικός. Ο κ.Στέλιος Φενέκος καταθέτει τη δική του πρόταση για τους εξοπλισμούς.
Γράφει ο
ΣΤΕΛΙΟΣ ΦΕΝΕΚΟΣ
Υποναύαρχος ε.α
Αντιπρόεδρος της “κοινωνίας αξιών”
Οι πιο κραυγαλέες υποθέσεις διαφθοράς δημόσιων λειτουργών είναι αυτές με τα εξοπλιστικά προγράμματα.
Πρέπει να εκμεταλλευθούμε την ευκαιρία που μας δίνει η δικαιοσύνη και να δομήσουμε ένα καλύτερο σύστημα που να αποτρέπει την επανεμφάνιση των ιδίων φαινομένων. Γιατί η διαφθορά στα εξοπλιστικά προγράμματα οφείλεται εν πολλοίς και στο σύστημα επιλογής, ανάθεσης και υλοποίησης των εξοπλιστικών προγραμμάτων, που δίνει την ευκαιρία σε επίορκους δημόσιους λειτουργούς να αθετήσουν τον όρκο τους (πολιτικούς, συμβούλους και στρατιωτικούς).
Υπάρχουν εσωτερικά παθογενή ζητήματα στην ανάθεση και εκτέλεση των συμβάσεων για τα εξοπλιστικά. Η διαφθορά στην άμυνα εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, όπως στη τιμή και στη διαπραγμάτευση του ποσού, στην επιλογή των οπλικών συστημάτων (εάν τα επιλεγέντα οπλικά συστήματα εξυπηρετούν τον στρατηγικό και επιχειρησιακό σκοπό) και στην υλοποίηση των συμβάσεων (στην επιλογή του κατάλληλου αναδόχου).
1. Αυτοτελής νομική υπηρεσία: Είναι σαφής η ανάγκη του ΥΠΕΘΑ, να έχει αυτοτελή νομική υπηρεσία που να εξυπηρετεί και το ΓΕΕΘΑ και τους κλάδους των Ε.Δ. και όχι απλούς νομικούς συμβούλους. Η νομική αυτή υπηρεσία να παρέχει υπεύθυνα υποστήριξη σε όλα τα στάδια της υλοποίησης των συμβάσεων και της παραλαβής των εξοπλισμών.
2. Στρατηγικές και επιχειρησιακές ανάγκες ρεαλιστικές: Η βάση για την αιτιολόγηση κάθε οπλικού συστήματος είναι το στρατηγικό δόγμα και οι επιχειρησιακές ανάγκες που πρέπει να υποστηριχθούν με αυτό το σύστημα. Στο στρατηγικό σχεδιασμό, υπάρχουν διαφορετικά μοντέλα. Η Αμερική σχεδιάζει με μαξιμαλιστικό τρόπο βασιζόμενη στο πιο ακραίο και χειρότερο σενάριο (worst case scenario). Το ΝΑΤΟ καταρτίζει στρατηγικό σχέδιο με βάση ένα μεσαίο ρεαλιστικό σενάριο, γιατί μπορεί να βασισθεί και στα οπλικά αποθέματα κάθε χώρας μέλους. Η Ελλάδα λειτουργεί εν πολλοίς σε μαξιμαλιστική βάση (πολλές φορές τα στρατηγικά δόγματα είναι υπερβολικά και απαιτούν τεράστιο αριθμό εξοπλισμών), ενώ θα πρέπει να μεταβεί σε σχεδιασμό με βάση ένα μέτριο ρεαλιστικό σενάριο, καθώς θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι διαθέσιμοι πόροι και οι επιδιωκόμενες επιχειρησιακές συνέργιες μεταξύ των κλάδων στην υποστήριξη κάθε δόγματος.
3. Τεκμηρίωση της ανάγκης εξοπλισμών: Η ανάγκη για την πρόκριση ενός εξοπλιστικού προγράμματος, τεκμηριώνεται πάνω στα στρατηγικά και επιχειρησιακά δόγματα, που πολλές φορές διογκώνονται για να δικαιολογήσουν μία επιβαλλόμενη τεχνηέντως ανάγκη εξοπλιστικού προγράμματος. Η ανάγκη αυτή μπορεί να προκαλείται είτε από άλλο φορέα (π.χ. μία χώρα μας γνωστοποιεί ότι μπορεί να μας πουλήσει οπλικά συστήματα και προβάλλονται ανταποδοτικά πολιτικά οφέλη αν τα αγοράσουμε) είτε από την ίδια την Ελλάδα που χρειάζεται προμήθεια οπλικών συστημάτων, οπότε πρόκειται για ουσιαστική ανάγκη. Και σε αυτή όμως τη περίπτωση μπορεί να επιλεγούν οπλικά συστήματα μετά από πολιτικές πιέσεις από κάποια χώρα για να επιλεγούν τα δικά της.
4. Αποφυγή χειραγώγησης του διοικητικού συστήματος: Εάν η ανάγκη είναι πραγματική και ουσιαστική, τότε η τεκμηρίωσή της είναι εύκολη. Στην περίπτωση που η ανάγκη είναι πλασματική, τότε επιχειρείται χειραγώγηση του διοικητικού συστήματος για την τεκμηρίωσή της, αφού θα πρέπει πρώτα να προβληθεί η στρατηγική/επιχειρησιακή ανάγκη και να εγκριθεί, να δημιουργηθεί δηλαδή η ανάγκη και να χειραγωγηθούν οι επιτροπές για προβολή της συγκεκριμένης επιλογής.
5. Υπερβολικές αρμοδιότητες της ΓΔΑΕΕ: Κρίσιμο σημείο όπως έχει αποδειχθεί από τις καταδίκες πολιτικών και συμβούλων μέχρι τώρα, είναι και ο ρόλος του επιτελείου του Υπουργού, σήμερα της ΓΔΑΕΕ, που ανήκει διοικητικά στον Υπουργό. Η συγκέντρωση όλων των αρμοδιοτήτων στη ΓΔΑΕΕ, που έχει την ευθύνη όλων των διαδικασιών από την υπογραφή των συμβάσεων και τις διαδικασίες επιλογής, της διαπραγμάτευσης, μέχρι και του καθορισμού των αρμοδιοτήτων όλων των επιτροπών, ακόμη και της έγκρισης των μελών τους για την επιλογή, αξιολόγηση και εκτέλεση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, δίνει τη δυνατότητα χειραγώγησης όλης της διαδικασίας. Οι περισσότερες από τις αρμοδιότητες αυτές μπορούν να αφαιρεθούν από την ΓΔΑΕΕ και να αναληφθούν με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και διαφάνεια από το επιτελείο του ΓΕΕΘΑ.
6. Ευθύνη του ΚΥΣΕΑ: Σημαντική είναι και η ευθύνη του ΚΥΣΕΑ, που λαμβάνει τις τελικές αποφάσεις και θα έπρεπε να αντιδρά και να μην εγκρίνει τις περιπτώσεις προβολής υπερβολικών στρατηγικών δογμάτων και εξοπλιστικών αναγκών.
7. Αρμοδιότητες εποπτικών αρχών: Ως εποπτικό όργανο λειτουργεί η σχετική Επιτροπή στη Βουλή, που εγκρίνει τα προγράμματα, αλλά θα πρέπει να ξεπεράσει τα προβλήματα πολιτικών ανταγωνισμών και να λειτουργεί ορθολογικά με βάση το δημόσιο συμφέρον. Στην Ολλανδία σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το Ελεγκτικό Συνέδριο καθώς δεν πραγματοποιείται καμία προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Ελεγκτικού Συνεδρίου το οποίο ελέγχει την τιμή. Στην Ελλάδα, το ελεγκτικό συνέδριο έχει περιορισμένη αρμοδιότητα ως εποπτική αρχή και με την παρούσα δομή δεν μπορεί να εφαρμοστεί ανάλογη διαδικασία με το Ολλανδικό μοντέλο. Θα μπορούσε όμως να αναλάβει πιο διευρυμένες αρμοδιότητες, με προβλέψεις τέτοιες, ώστε να μην επιφέρει σημαντικές καθυστερήσεις στην συνολική διαδικασία.
8. Αποφυγή διάχυσης της ευθύνης με πολυπλοκότητα : Μέσω της ύπαρξης πολλών επιτροπών διαχέεται η ευθύνη και δεν μπορεί να προσδιοριστεί με βεβαιότητα ποιος πραγματικά χειραγωγήθηκε και φταίει για τη διαφθορά. Την αποκλειστική αρμοδιότητα και συνολική ευθύνη, σε ότι αφορά το σχεδιασμό, την επιλογή και την υλοποίηση των εξοπλισμών, θα πρέπει να την αναλάβει ο Α/ΓΕΕΘΑ, ο οποίος περιβάλλεται και από τους αρχηγούς των 3 κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων και έχει επαρκές επιτελείο και καλύτερους μηχανισμούς ελέγχου, σε σχέση με το οποιοδήποτε υδροκέφαλο επιτελείο συμβούλων του Υπουργού. Ο ρόλος της ΓΔΑΕΕ να περιοριστεί μόνο στο επίπεδο υπογραφής των συμβάσεων και διενέργειας διαγωνισμών.
9. Διαφάνεια στη διαπραγμάτευση και στις τιμές: Αναφορικά με τον τρόπο προσδιορισμού της τιμής, η Ελλάδα στο παρελθόν επέλεγε να προμηθευτεί νέα οπλικά συστήματα γιατί πετύχαινε χαμηλότερη τιμή. Όμως αυτό μεταφράστηκε από το διεφθαρμένο περιβάλλον σε ευκαιρία για υπερτιμολογήσεις, αφού στα καινούρια οπλικά συστήματα δεν υπάρχουν συγκριτικά στοιχεία κόστους (αγοράς από άλλα κράτη). Η καλύτερη λύση είναι η συμμετοχή της χώρας σε διακρατικές κοινοπραξίες για την συμπαραγωγή οπλικών συστημάτων που θα έχουν τελικά μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα σε όλα τα επίπεδα και θα επιτυγχάνονται διαφανείς διακρατικές διαπραγματεύσεις και συμφωνίες. Όσον αφορά την τιμή, αυτή θα είναι συγκεκριμένη και δεν θα παρέχονται μεγάλες δυνατότητες διαπραγμάτευσης.
10. Αποφυγή Κατάτμησης των προγραμμάτων και των υπερτιμολογήσεων: Έξ ίσου σημαντική παθογένεια είναι και η κατάτμηση των εξοπλιστικών, με διαφορετικές συμβάσεις και προγράμματα, όσον αφορά φορείς, συστήματα, όπλα, πυρομαχικά κλπ. Η κατάτμηση αυτή ανεβάζει κατά πολύ το συνολικό κόστος πρόσκτησης ενός φορέα, αφού αλλάζουν σημαντικά τα αρχικά σχέδια, τα όπλα και τα συστήματα που θα φέρουν. Ταυτόχρονα δίνονται ευκαιρίες για διαφθορά με την διόγκωση του κόστους, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα συγκριτικών στοιχείων (λόγω των αλλαγών αυτές δεν μπορούν να συγκριθούν με τις τιμές που πέτυχαν άλλες χώρες για ίδιους φορείς με άλλα συστήματα). Απαραίτητη συνεπώς προϋπόθεση που θα βοηθήσει καθοριστικά τη διαφάνεια είναι να μην γίνεται κατάτμηση και οι μελέτες να έχουν συγκριτικά στοιχεία τιμής για τα ίδια οπλικά συστήματα που ενδεχόμενα αγοράσθηκαν και από άλλες χώρες.
11. Υπολογισμός κόστους κύκλου ζωής: Είναι πλέον απαίτηση να προϋπολογίζεται και να παρουσιάζεται και το κόστος κύκλου ζωής ως καθοριστικό στοιχείο για την επιλογή ενός οπλικού συστήματος. Σημαντικό επίσης είναι, να αξιοποιηθεί η δυνατότητα που δίνει το θεσμικό πλαίσιο για επαναδιαπραγμάτευση, σε περίπτωση που διαπιστώνονται υπερβολικές προσφορές και αποτιμήσεις.
12. Αποτελεσματικότητα στις ρήτρες ακεραιότητας: Στο νόμο του 2011, υπάρχουν οι ρήτρες ακεραιότητας, αλλά δημιουργείται προβληματισμός για την αποτελεσματικότητά τους, αφού οι δικαστικές διαμάχες που θα προκύψουν, μέχρι να βγουν τελεσίδικες αποφάσεις, δεν επιτρέπουν την επιβολή των επιπτώσεων. Επίσης πρέπει να επανεξεταστούν οι ρήτρες διαιτησίας και καθυστερήσεων, ώστε να προβλέπονται σε όλα τα στάδια του κάθεπρογράμματος και να λειτουργούν αποτελεσματικά.
13. Οι πληρωμές να συμβαδίζουν με την εξέλιξη του έργου και να μην δίνονται τα χρήματα προκαταβολικά.
14. Μείωση του Απόρρητου χαρακτήρα: Σε ότι αφορά το απόρρητο χαρακτήρα των περισσοτέρων προγραμμάτων, στην σημερινή εποχή της πληροφορίας δεν είναι ρεαλιστικός. Θα πρέπει συνεπώς υπέρ της διαφάνειας και της αποτροπής της πιθανότητας διαφθοράς, να μειωθούν στο ελάχιστο τα απόρρητα προγράμματα και να μειωθούν οι εξαιρέσεις που εξακολουθούν να υφίσταται στο νόμο του 2011.
15. Αποφυγή ‘’Bottle necks’’ στην οργάνωση: Επίσης δεν θα πρέπει για λόγουςλειτουργικότητας αλλά και αποφυγής αυξημένων δυνατοτήτων χειραγώγησης της διαδικασίας από κάποιον, να υπάρχουν τα λεγόμενα ‘’bottle necks’’ στην οργάνωση. Δηλαδή τα κομβικά εκείνα πρόσωπα η φορείς στα οποία να συγκεντρώνονται καθοριστικές αποφασιστικές αρμοδιότητες, στα ενδιάμεσα στάδια της διαδικασίας (όπως είναι η ΓΔΑΕΕ) .
16. Ευθύνη και αρμοδιότητες: Οι αρχηγοί κλάδων και ο ΑΓΕΕΘΑ πρέπει να έχουν την ευθύνη για το επιχειρησιακό κομμάτι καθορισμού των αναγκών και υλοποίησης των οπλικών προγραμμάτων, ενώ ο υπουργός και πρόεδρος του ΣΑΜ (Συμβουλίου Άμυνας) θα πρέπει να έχει την πολιτική ευθύνη, την συνολική εποπτεία, την ευθύνη εισήγησης στο ΚΥΣΕΑ και διαχείρισης της πολιτικής απόφασης.
Η στρατιωτική ηγεσία θα πρέπει με προτάσεις και βούληση να αναλάβει τις ευθύνες της και να απαιτήσει τις αρμοδιότητες που της ανήκουν καθώς και το ταχύτατο ξεκαθάρισμα επί των ευθυνών που προκύπτουν για τα στελέχη της.
Πρέπει να αντιδράσει στην προσπάθεια μετάθεσης των ευθυνών σε υπηρεσιακούς παράγοντες που έντεχνα μεθοδεύθηκε και προβάλλεται από το πολιτικό σύστημα.
Πολιτικοί και σύμβουλοί τους έχουν καταδικασθεί μέχρι τώρα και όχι στρατιωτικοί εν ενεργεία. Ας μην το ξεχνάμε αυτό.
Αν ενέχονται εν ενεργεία στελέχη, ας απαιτήσουν ταχύτατη διαλεύκανση και ας προφυλάξουν τις ένοπλες δυνάμεις από την λάσπη που εκτοξεύουν προς κάθε κατεύθυνση οι ένοχοι.
Πηγή: http://www.onalert.gr/stories/exoplismoi-o-nauarxos-pou-milise-otan-forouse-stoli-grafei
κοινωνία αξιών 
You must be logged in to post a comment.