ΑΠΟΨΗ: Λήψη αποφάσεων στα πολιτικά συστήματα

«Το μάτι του τροχού γυρνά στον άξονα
και στο πιθάρι το νερό η τρύπα το κρατά.
Το πλεονέκτημα πηγάζει απ΄ότι έχει ο καθείς,
μα η χρησιμότητα γεννιέται από αυτό που λείπει»
Λάο Τσε

Επειδή μας ενδιαφέρει πολύ η αποτελεσματική εσωτερική οργάνωση της ‘’κοινωνίας αξιών’’, δημοσιεύω τις σκέψεις μου θέλοντας να τις επικοινωνήσω μαζί σας.

Σε όλα τα συστήματα διοίκησης και στα πολιτικά κόμματα, γίνεται πάντα ένας συνεχής αγώνας μεταξύ της ανάγκης για πληροφόρηση και της ικανότητας διαχείρισης και αξιοποίησης της. Αυτός ο αγώνας γίνεται σε όλα τα επίπεδα και σε κάθε στιγμή.

Ο βαθμός βεβαιότητα στην διαδικασία λήψης αποφάσεων και στην υλοποίησή τους, είναι το γινόμενο τριών παραγόντων:
• του αριθμού των διαθεσίμων πληροφοριών για την απόφαση,
• της ικανότητας αποτελεσματικής διαχείρισής τους,
• της συνέπειας της απόφασης με την εφαρμογής της, ως προς το έργο που πρέπει να γίνει.

Οι σημερινές πολιτικές δυνάμεις, παρά την εντυπωσιακή τεχνολογική εξέλιξη, δεν έχουν λύσει το πρόβλημα της βεβαιότητας στην λήψη αποφάσεων για τις πολιτικές τους και τις θέσεις που θα υποστηρίξουν, λόγω της πολυπλοκότητας που υπάρχει στην πληροφόρηση.

Με δύο τρόπους κυρίως μπορεί να διαχειρισθεί την αβεβαιότητα αυτή ένα κόμμα:
• ο συγκεντρωτισμός (με ισχυρό έλεγχο σε όλα τα επίπεδα)
• και η αποκέντρωση (με χαλαρό έλεγχο).

Το συγκεντρωτικό σύστημα δίνει μεγαλύτερη βεβαιότητα στην κορυφή της πυραμίδας, έχει όμως ως τίμημα την αναποφασιστικότητα και την αβουλία που αναπτύσσεται, συνήθως στη βάση, και συνεπώς μεγαλύτερη αβεβαιότητα και χαμηλότερη απόδοση. Με την πρώτη μέθοδο, η ασφάλεια στην υλοποίηση των αποφάσεων υποτίθεται ότι επιτυγχάνεται μέσω του αυστηρού πυραμιδικού ελέγχου και της βεβαιότητας της ηγεσίας. Η άσκηση αυστηρού κεντρικού ελέγχου, όταν μάλιστα υπάρχουν περιορισμένοι πόροι, είναι ένας τρόπος για να ελεγχθεί η αναλογία κόστους – οφέλους.

Με την δεύτερη μέθοδο, η βεβαιότητα και η ασφάλεια δημιουργούνται ως συνισταμένη της βεβαιότητας όλων των μερών μέχρι τη βάση. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, ευβουλία και βεβαιότητα στη βάση. Η εμπιστοσύνη που αναπτύσσεται δίνει αυτάρκεια στους τομείς κι έτσι απλοποιείται η σχεδίαση αλλά και η υλοποίηση, αφού περιορίζονται οι χρόνοι και οι προσπάθειες που πρέπει να δαπανηθούν έναντι του σχολαστικού συντονισμού και ελέγχου.

Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι η δεύτερη μέθοδος ήταν και είναι ανώτερη της πρώτης.

Είναι δυνατόν, επίσης, να αξιοποιηθούν, κατά περίπτωση, και οι δύο τρόποι αντιμετώπισης της αβεβαιότητας, ανάλογα με τις συνθήκες, την φύση των έργων και των περιορισμών πόρων και χρόνου. Και είναι αυτό ακριβώς που κάνει τώρα η ‘’κοινωνία αξιών’’ ενθαρρύνοντας τα στελέχη της να εφαρμόσουν το δεύτερο μοντέλο ως προς την υλοποίηση των αποφάσεων, πάντα με βάση την εξελικτική πορεία που έχει σχεδιάσει. 

Στέλιος Φενέκος